84% av føroyingum taka undir við 18 ára aldursmarki fyri at taka sól
Týdningarmestu orsakirnar til húð- og móðurmerkjakrabbamein eru ov nógv sól og sólskáldingar, serliga í barndómi og ungdóminum. Eisini er greitt, at sjálvt avmarkað nýtsla av solarium kann vera vandamikil. Sól og solarium eru orsakir til móðurmerkjakrabba, tí uv-strálurnar kunnu skaða kyknurnar í húðini.
Upp á spurningin, um tey nakrantíð hava tikið sól, siga 45% seg hava roynt tað einstakar ferðir, meðan 18% siga seg ongantíð hava roynt tað.
32% siga seg hava roynt tað, men at tey eru givin. Tá ið tey verða spurd, hví tey eru givin, svara 41%, at tað hevur ikki týdning fyri tey at vera brún, og 43% svara, at tey ikki tora av ótta fyri húðkrabba.
Tað eru 4%, sum siga, at tey taka sól regluliga. Gallup gjørdi samsvarandi kanning í 2013, og tá svaraðu 10%, at tey tóku sól regluliga. Væl vitandi, at tað ikki ber til beinleiðis at samanbera tvey ymisk sløg av kanningum, loyvir Krabbameinsfelagið sær kortini at meta hetta sum eina ábending um, at talið er lækkað, og hetta fegnast vit um.
Spurd, hvussu gomul tey vóru, tá ið tey tóku sól fyrstu ferð, siga 44%, at tey vóru yngri enn 18 ár. At taka sól er serliga vandamikið fyri børn og ung, so tað er stórt spell, at so mong vóru yngri enn 18 ár.
Av teimum, sum svaraðu kanningini hjá Spyr.fo, vóru 18%, sum høvdu børn millum 14 og 18 ár. Tey vórðu spurd, um børnini høvdu tikið sól. 24% svaraðu, at børnini høvdu roynt tað einstakar ferðir, og 7% at børnini taka regluliga sól. Her er talan um smá tøl, sum tí skulu takast við serligum fyrivarni.
Hóast tølini eru smá, gevur hetta okkum eina ábending um, at tað framvegis eru ung undir 18 ár, sum taka sól. Tískil kann man siga, at lógin um 18 ára aldursmark ikki verður fylgd nóg væl. Hetta halda vit er stórt spell. Tí mæla vit til, at lógin verður broytt til eisini at umfata privatar sólstøðir, og at tær verða mannaðar.
Í kanningini hjá Spyr.fo sæst eisini, at 84% av føroyingum taka undir við 18 ára aldursmarki fyri at taka sól. Í mai í 2015 varð ásett við lóg, at tað ikki er loyvt at selja solarium til persónar yngri enn 18 ár. Fevnd av lógini eru kommunalir- og landsstovnar o. líkn. Lógin tekur ikki støðu til ómannaðar sólstøðir. Tað vil siga, at einki forðar ungfólki undir 18 ár at leggja seg undir solarium á ómannaðum sólstøðum.
Í kanningini varð eisini spurt, um svargevarnir høvdu varnast skelti, sum upplýsa um vandan við at taka sól. Her svaraðu 71%, at tað høvdu tey ikki varnast. Sigast kann, at privatir útbjóðarar ikki eru fevndir av solariumlógini, og tí ikki hava skyldu at upplýsa um hetta, men Krabbameinsfelagið metir, at tað kortini hevði klætt teimum at upplýst um vandan, serliga tá ið hugsað verður um børn og ungfólk.
Krabbameinsfelagið metir, at kanningin hjá Spyr.fo er greið ábending um, at tað eisini framyvir eigur at verða kunnað um týdningin av skilagóðum sólvanum og at sløkkja solarium: “Børn og ung kunnu hava ilt við at síggja fyri sær langtíðar árinið av at taka sól. Tí ætlar Krabbameinsfelagið eisini at halda fram at virka fyri 18 ára aldursmarki fyri at taka sól. Solariumlógin frá mai í 2015 var eitt fet rætta vegin, men vit meta ikki, at hon nóg væl avmarkar, at børn og ung taka sól, eftirsum lógin bara fevnir um lands- og kommunalar stovnar og ikki tekur støðu til ómannað solarium. Sambært kanningini er líkt til, at mong taka undir við okkum.”
Kanningin kann lesast her:
