Krabbameinssjúklingum tørva rættan og fjølbroyttan kost

Undir sjúku og viðgerð økist tørvurin á orku og eggjahvítaevnum (proteinum). Viðgerðin av krabbameini hevur til endamáls at týna kyknur, ið vaksa uttan fyrilit, t.e. krabbameinskyknur, men frískar kyknur verða eisini raktar. Til at byggja upp nýggjar, frískar kyknur og til at styrkja mótstøðuførið, er neyðugt at kroppurin fær nóg mikið av røttum, fjølbroyttum kosti.

 

Hvat er fjølbroyttur kostur?

Ongar ávísar matvørur ella ávísir bólkar av matvørum hava alla føðslu, ið kroppinum tørvar. Verða matvørurnar býttar upp í seinni nevndu fýra bólkar, og tú etur eitt sindur úr hvørjum bólki hvønn dag, fært tú ein fjølbroyttan kost.

 

1. frukt og grønmeti:

Í ráum, kókaðum ella kroystum grønmeti, frukt og berum eru vitaminir, mineralir og tægrir, ið kroppinum tørvar.

 

2. fiskur, kjøt, egg og nøtir:

Í fiski, grind, kjøti, skeljadjórum, fugli, ljósum kjøti (høsnarungi og kalkun), eggi, osti, bønum og nøtum eru nógv eggjahvítaevni og harafturat vitaminir og mineralir. Í feitum fiski eru nógvar A- og D-vitaminir.

Týðandi vitaminir, mineralir og tægrir eru í fruktum og berum. Hesi føðsluevni fáast eisini úr grønmeti, antin ráum, kókaðum ella saftkroystum. Úr fiski fært tú bæði eggjahvítaevni og týdningarmikil mineralir. Er talan um feitan fisk fært tú eisini tær feittloysiligu A og D vitaminirnar. Kolvæta, eggjahvítaevni, tægrir, vitaminir og mineralir eru í kornúrdráttum, sum t.d. breyði, pasta og morgunmatarblandi. Somu evni eru eisini í rísi, ymsum fræi og greytum.

 

3. kornúrdráttir:

Í breyði, pasta, rísi og korni er nógv kolvæta (kolhydrat), ymiskar nøgdir av eggjahvítaevnum, tægrum, vitaminum og mineralum, sum øll eru týdningarmikil fyri kroppin.

 

4. mjólkaúrdráttir:

Mjólk og mjólkaúrdráttir, ostur, smør, jogurt, ísur og eftirrættir gjørdir úr mjólkaúrdrátti, geva okkum íkast av eggjahvítaevnum, feitti, vitaminum og mineralum.

 

 

Tapir tú teg? ansa eftir likamsvektini

Tað kunnu vera ymsar orsøkir til, at tú fert aftur, tá tú ert sjúkur. Sjálv sjúkan kann gera tað torført at tyggja, svølgja og sodna matin. Sjúkan kann eisini vera atvoldin til vánaliga føðsluupptøku, ringan matarlyst og harafturat kann viðgerðin gera tað enn verri.

Nakrir sjúklingar eru ov feitir, tá sjúkan verður staðfest, nakrir fitna av viðgerðini. Uttan mun til orsøk, so er hetta ikki rætta tíðin at klænka seg.

 

Ávaringarskipanin hjá kroppinum er viknað

Krabbameinssjúklingar hava serliga stóran tørv á føðsluevnum og orku. Svongd kennist ikki í sama mun sum vanligt, tí ávaringarskipanin er farin av lagi. Tað er tí neyðugt, at tann, ið er um hesar sjúklingar, altíð hevur hetta í huganum og er við til at seta neyðug tiltøk í verk.

 

Møði

Nógvir krabbameinssjúklingar føla seg ússaligar og eru móðir. Sjúkan, sálarliga støðan og viðgerðin eru atvoldin til møðina og hetta hevur øktan tørv á svøvni og hvíld við sær. Henda møðin kann vera atvoldin til, at sjúklingurin ikki orkar at eta og tískil ikki fær nóg mikið av føði.Hesi ráð kunnu hjálpa:

 

* Et lættgjørdan mat, so sum egg og mjólkaúrdráttir.

 

* Et skerpikjøt, turra grind, turran fisk og spik í smáum nøgdum, ostabitar, rækjur, nøtir, mandlir, fríska og turkaða frukt, grønmeti, barnagreyt og barnamat í gløsum.

 

* Ymiskar dessertir og lidnir døgurðarættir, ið eru klárir at seta í ovnin, kunna keypast í handlinum.

 

* Et, tá tú følir teg best til passar.

 

* Drekk føðsluríkar drykkir, her er serstakliga hugsað um orkuríkar drykkir, við nógvum eggjahvítaevni í, sum tú antin kann gera sjálv/sjálvur ella keypa á apotekinum.Bið sjálv/sjálvur um hjálp

 

Tað er ikki altíð lætt hjá avvarðandi og røktarstarvfólkum at skilja tørvin hjá hvørjum einstakum sjúklingi, sjálvt um tey fegin vilja stuðla og geva góð ráð. Tú mást sjálv/sjálvur gera nakað fyri at fáa ta føði, ið tær tørvar, við at siga frá, bæði hvat tú ynskir og hvat tú tolir at eta. Røktarstarvsfólk og kostráðgevi hjálpa fegin at gera eina kostætlan.

 

Et tann mat tær dámar, og sum tú hevur hug til – eitt sindur er betri enn einki.

Undir sjúku, serstakliga tá sjúklingurin hevur fepur og leyst lív, vaml og spýggju, hevur tað enn størri týdning at drekka nógv.

Um tú ikki fær nóg mikið av vætu, verður tú illa til passar, høvuðverk, ørur (svimmul) og í ørviti.

Drekk tað rætta. Hugsast skal ikki bert um, hvussu nógv, men eisini um hvat drukkið verður.

 

Hetta er gott at drekka:

 

• Vatn

• Sodavatn

• Danskt vatn

• Pressað appelsinsaft

• Pressað gularótsaft

• Frukt- og grønmetisdjús (kanska tynt)

• Fruktsevja

• Mjólk

• Kakao

• Koldskál

• Maltøl

• Protein- og orkuríkir drykkir.